Delatnost turističkih agencija

Turističke agencije obavljaju veoma širok dijapazon različitih i raznovrsnih poslova, zavisno od vrste poslovanja, veličine, lokacije… Svi ovi poslovi mogu se svrstati u 4 grupe osnovnih delatnosti turističkih agencija, kao što je prikazano na šemi iznad.

Posrednička delatnost turističkih agencija

Posrednička uloga turističkih agencija je vrlo značajna sa stanovišta povezivanja ponude i tražnje na turističkom tržištu.

Turističke agencije najviše sarađuju sa saobraćajnim i ugostiteljskim preduzećima, ali i sa muzejima, galerijama, kongresnim centrima, državnim organima, raznim asocijacijama i drugima. U svim ovim kontaktima turistička agencija sklapa odgovarajuće ugovore kojima se definiše vrsta posla koji će ona odraditi za račun trećeg preduzeća i iznos provizije (cene za obavljeni posao / nadoknade za njen rad).

Uobičajena je pojava na turističkom tržištu da turistička ponuda svoje sopstvene proizvode (usluge smeštaja, ishrane, zabave, rekreacije i sl.) sve više plasira i prodaje preko turističkih agencija.

Turističke agencije su te koje, vršeći posredničku funkciju, prodaju deo:

–         kapaciteta za smeštaj i ishranu
–         prevoznih kapaciteta raznih saobraćajnih grana;
–         raznih drugih kapaciteta shodno turističkim potrebama (Rent-a-car, iznajmljivanje i korišćenje kongresnih dvorana, prodaja ulaznica za sportske, zabavne i kulturne manifestacije, karata za muzeje, galerije…);

Pored navedenog agencije stupaju u poslovne kontakte i sa raznim osiguravajućim društvima i bankama, pri čemu za svoje korisnike obezbeđuje razne vrste osiguranja, turističku štednju, turističke kredite i niz drugih korisnih usluga. U kontaktu sa lovnim gazdinstvom agencija se može (uz određenu proviziju) starati o dovođenju turista-lovaca na područja koja su atraktivna za ove namene.

U kontaktu sa trgovinskim firmama može na tržištu tražiti klijente zainteresovane za šoping-turizam. Kroz saradnju sa turističkom organizacijom jednog mesta može obavljati razne posredničke poslove (transfere, izlete, naručene prevoze, razgledanja…).

Delatnost organizovanja putovanja

Brojne specifičnosti turističkog tržišta i značajna konkurencija na njemu prouzrokuju potrebu da se izvrši koordinacija svih pojedinačnih učesnika u formiranju turističkih proizvoda. Jedan od tih turističkih proizvoda je i turističko putovanje (još su u upotrebi i termini: turistički aranžman, paušalno putovanje, paket-aranžman) kao svojevrsni zbir usluga prevoza, smeštaja, ishrane i drugih usluga, koje, uz jedinstvenu cenu, na tržištu nude organizatori putovanja – turoperatori.

Delatnost organizovanja putovanja podrazumeva formiranje turističkog putovanja kao zbira finalnih proizvoda drugih pružalaca usluga, koje organizator putovanja sklapa u jednu celinu i to plasira na tržištu kao sopstveni finalni proizvod, koji prodaje po jedinstvenoj ceni, u svoje ime i za svoj račun.

Cena tog finalnog proizvoda – turističkoh putovanja, nije jednostavan zbir cena svih usluga u okviru tog putovanja, već je ona uvek niža. Naime, i prevozniku i hotelijeru i svim drugim učesnicima na strani turističke ponude bitni su popunjenost i korišćenje sopstvenih kapaciteta, pa je i u njihovom interesu da za zakupljene kapacitete turističkoj agenciji odobre nižu cenu – cenu sa popustom.

Proces stvaranja turističkog putovanja je dugotrajan i treba ga obavljati u kontinuitetu iz godine u godinu. Izrada jednog turističkog putovanja podrazumeva prikupljanje velikog broja informacija o karakteristikama tražnje i ponude, a one se dobijaju istraživanjem turističkog tržišta.

Sam proces stvaranja turističkog putovanja ima veći broj faza:

1)    kreiranje grubog nacrta programa,
2)    sastavljanje kalkulacije cene putovanja („grube“, a zatim i konačne),
3)    odrđivanje prodajne cene,
4)    oglašavanje turističkog putovanja i propaganda,
5)    informisanje, distribucija, rezervacija, uplata,
6)    izvođenje turističkog putovanja,
7)    obaveštavnje o izvršenom turističkom putovanju,
8)    sastavljanje obračuna,
9)    utvrđivanje uspešnosti turističkog putovanja.

Faze u ovom procesu slede jedna drugu. Bitna je prva faza kada se određuje turistička destinacija, kao i pravac kretanja, tačke zadržavanja i vreme. Sve to zajedno daje itinerer – plan putovanja (hronološki raspored svih aktivnosti u toku jednog turističkog putovanja). Važno je pravilno izabrati prevozno sredstvo, jer vrlo često je ono osnovni element kome se pridodaju ostali elementi putovanja (smeštaj, ishrana, programske posete,…).

Na primer, autobus pruža organizatoru putovanja maksimalnu elastičnost, jer se putovanje može izvesti „od tačke do tačke“ (point to point), dok svako drugo prevozno sredstvo zahteva kombinaciju ostalih prevoznih sredstava (na primer: prevoz avionom zahteva i transfer autobusom).

Za delatnost organizovanja putovanja značajno je i vreme i to posmatrano sa više aspekata: godišnjeg doba u kojem se organizuje putovanje, vreme izvođenja putovanja, početka i završetka putovanja, „slobodnog vremena“ u toku putovanja itd.

U organizovanju jednog turističkog putovanja bitne su i cene zakupa (nabavne cene), ali i sama prodajna cena i drugi elementi koji doprinose uspehu turističkog putovanja (uslovi plaćanja, kreditiranje putovanja, osiguranje i sl.).

Informativno-propagandna delatnost turističkih agencija

U radu svake turističke agencije, bez obzira koje je vrste, podrazumeva se i njena informativno-propagandna aktivnost. To je jedna od osnovnih aktivnosti svake turističke agencije, kod koje su najbitnije:

1. Podaci koje turistička agencija modifikuje u informaciju koja se pruža turistima

U prvom slučaju turistička agencija mora raspolagati čitavim setom podataka, koje, na zahtev korisnika, treba da transformiše u tačnu, brzu i ažurnu informaciju. Pomenimo samo brojne carinske, devizne, zdravstvene i druge propise koji turistima moraju biti predočeni kao informacija da bi im se olakšalo putovanje; razne redove vožnje i letenja sa tariferima, popustima; različite kalendare priredbi, manifestacija, postojeće kapacitete za smeštaj i ishranu, kulturno-istorijske spomenike, razne korisne adrese i telefone…

Bitno je da ove informacije moraju biti dostupne u svakoj turističkoj agenciji.

Iako su sve ove informacije, danas, dostupne na internetu, još uvek „živa reč“ šalterskog radnika u turističkoj agenciji može biti, za potencijalnog turistu, od velikog uticaja na donošenje konačne odluke o kupovini određenog turističkog putovanja.

2. Određivanje korisnika informacija

To prvenstveno mogu biti potencijalni turisti, koji se raspituju o različitim uslugama turističke ponude kako bi što bolje zadovoljili svoje turističke potrebe. Nedostatak prave, tačne i ažurne informacije može da odbije turistu, koji će te informacije potražiti kod druge efikasnije agencije. Kao korisnici informacija mogu se javiti i svi oni subjekti sa kojima turistička agencija sarađuje kao poslovnim partnerima (hotelijeri, prevoznici, rent-a-car agencije…) i mnogi drugi.

3. Tehnike i tehnologije koju turistička agencija koristi u komuniciranju sa okruženjem (poslovnim partnerima, turistima)

Ovde se mora imati u vidu visok stepen kompjuterizacije poslovanja turističkih agencija. Tako one sa ručnih prelaze na elektronske operacije, i to kako onih poslova koji se obavljaju u računovodstvu, statistici i drugim delovima same turističke agencije – „backroom“ poslovi, tako i onih koji se odnose na kontakt sa turistima (upiti, rezervacije, prodaja, propaganda i sl.) – „frontroom“ poslovi.

Najveći broj turističkih agencija danas je povezano na velike kompjuterske rezervacione sisteme (KRS) koje su osnovale velike avio-kompanije. Tako, na tržištu SAD dva velika kompjuterska rezervaciona sistema SABRE i APOLO pokrivaju oko 60% turističkih agencija srednje veličine.

Ovaj trend je evidentan i u Evropi, gde deluju dva velika kompjuterska rezervaciona sistema AMADEUS i GALLILEO. U Aziji postoje FANTASIA i ABACUS, a neki od najvećih svetskih turoperatora imaju sopstvene kompjuterske rezervacione sisteme (TUI u Nemačkoj, THOMSON u Velikoj Britaniji i AMERICAN EXPRESS u SAD).

Komuniciranje sa potrošačima i poslovnim partnerima podrazumeva da agencija raspolaže i da koristi različita propagandna sredstva i medije, nastupe na sajmovima, konferencije za novinare i sl. Primena informacione tehnologije u svakodnevnom životu ljudi omogućava i promocioni nastup svake turističke agencije koja je, preko lokalnih, nacionalnih i globalnih mreža, „ušla“ na turističko tržište i na ovaj način.

U svakom slučaju, bez informativno-propagandne delatnosti uspeh ostalih aktivnosti turističke agencije bio bi neuporedivo manji.

Ostale delatnosti turističkih agencija

Pored navedenih delatnosti turistička agencija obavlja i razne druge turističke usluge. Jedna od takvih usluga koje olakšavaju turističko putovanje jesu i menjački poslovi, tj. zamena inostrane efektivne valute i čekova za domaću valutu. Turističke agencije su ugovorom ovlašćene od centralne banke da mogu obavljati menjačke poslove po utvrđenoj metodologiji i na odgovarajućim obrascima.

Zamena, odnosno otkup valuta vrši se prema zvaničnom kursu (kursna lista), koji mora biti ažuran.

Još jedan značajan posao koje obavljaju turističke agencije jeste i iznajmljivanje automobila (rent-a-car). Postoje poznate svetske rent-a-car kompanije – AVIS, HERTZ, BUDGET i mnoge druge – koje se isključivo (ili dominantno) bave iznajmljivanjem automobila. Mnoge turističke agencije imaju u svom sastavu izvestan broj prevoznih sredstava, bilo da su u njenom vlasništvu, bilo da se radi o lizingu (najmu).

To ne moraju biti samo automobili već i razna plovila (brodovi, jahte), kao i drugi prevozni kapaciteti koji se mogu iznajmljivati turistima.

Poslove iznajmljivanja vozila turistička agencija obavlja kao zastupnik rent-a-car kompanije ili u okviru sopstvene organizacione jedinice.

Turističke agencije mogu se baviti i drugim poslovima i aktivnostima koje potpunije zadovoljavaju potrebe turista (prodaja suvenira, ulaznica za manifestacije, muzeje, galerije …).